Fleur de Beaufort: 'Doe ik wel genoeg?'

Hoe denkt onderzoeker TeldersStichting over oorzaken van armoede?

“Ik denk dat we als samenleving de echte armen in de kou laten staan”, zegt Fleur de Beaufort, onderzoeker bij de TeldersStichting, het wetenschappelijk bureau van de VVD. In haar functie vervult ze geen actieve politieke rol, maar draagt op de achtergrond bij aan de meningsvorming bij haar partij. Enkele bevindingen van een werkgroep waarvan ze deel uitmaakte zijn terechtgekomen in het VVD-programma en hebben bijgedragen aan het beleid. Wat is haar visie op de praktijk van armoede?

Ieder interview voor dit blog begint met de vraag: welke 3 vragen uit de enquête spreken u professioneel het meest aan? Voor De Beaufort zijn dat:

5-Om te kunnen leven van € 6,50 per dag bezuinigt u als EERSTE op ...
7-Stel u moet leven van € 6,50 per dag. Hoe denkt u dan over de volgende stellingen?
8-Als u voor de keus staat om te besparen op zorgkosten, wat doet u dan als eerste?

Keuzes maken

“Dit zijn vragen die armoede heel concreet maken”, zegt De Beaufort. “Dan wordt het voor een buitenstaander, die armoede niet zelf heeft ervaren, duidelijker waar het om gaat. Je moet echt keuzes maken. Bijvoorbeeld die vraag over zorgkosten is een vraag die je niemand gunt en toch is het een reële vraag. Het is een vraag die in mij als deskundige weer een andere vraag oproept: heb ik genoeg gedaan heb om te voorkomen dat mensen buiten hun verantwoordelijkheid in die situatie verzeild raken?”

Ze vindt het opvallend dat de enquête niet vraagt naar oorzaken van armoede. “Ik weet dat er mensen zijn die echt niet kunnen werken buiten hun schuld. In het onderzoek maken we onderscheid met de groep die dat wel zou kunnen, maar het niet doet omdat de uitkering hoog genoeg is. Ik denk dat we de eerste groep als samenleving in de kou laten staan, terwijl we niet streng genoeg zijn voor de tweede.”

Schrijnende situaties

Als de aanspraak op uitkeringen te groot wordt, is er geen geld om degenen die echt in een schrijnende situatie zitten te helpen. “Ik weet dat het van achter een bureau gemakkelijk is om onderscheid te maken tussen deze twee groepen, maar we moeten dat toch doen. We moeten zorgen dat het beschikbare geld terechtkomt waar dat nodig is.”

Dit wordt volgens De Beaufort bevestigd door onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau: “Als mensen zelf zeggen dat ze geen werk zoeken omdat ze er dan niet op vooruit gaan, dan is het dus echt een keuze. Mijn eigen onderzoek richt zich vooral op de tweede groep, waar een groot risico bestaat werkloosheid wordt doorgegeven van generatie op generatie. In dit granieten bestand zitten gezinnen met kinderen die niet beter weten dan dat je werkloos wordt als je van school komt.”

Positieve focus

Liberalen gaan uit van eigen verantwoordelijkheid, met een maximale vrijheid voor het individu om het eigen leven vorm te geven. Voor de granieten werklozen betekent dit het bieden van kansen om te ontsnappen aan de vanzelfsprekendheid van armoede. “Onderwijs speelt daarbij een voorname rol, evenals de focus op wat mensen wel kunnen en daarop voortbouwen. In plaats van alsmaar benadrukken wat ze niet of nog niet kunnen.”

“Andere maatregelen gelden voor degenen die wel geacht worden hun eigen ambities waar te maken. Zij moeten vanuit de overheid gestimuleerd worden om aan de slag te gaan: aanspreken op de eigen verantwoordelijkheid en zo nodig korten op de uitkering. Soms misschien met een geleidelijke overgang, door de uitkering stap voor stap af te bouwen als prikkel tot een overstap naar de arbeidsmarkt.”

Uitdelen

Een andere vaste vraag in deze interviewserie is: wat hebt u concreet gedaan om armoede te bestrijden of meer draaglijk te maken? Voor De Beaufort is dat onder meer een actie van de kerk die ze bezoekt om kerstpakketten in te leveren, zodat de inhoud kan worden verdeeld bij wijze van voedselpakket. “Toen ik nog een kerstpakket kreeg deed ik daaraan mee. Verder doe ik vrijwilligerswerk voor een organisatie die vakanties verzorgt voor ouderen en gehandicapten. Ik kom daar trouwens weinig mensen tegen die echt in armoede verkeren. Wellicht is de eigen bijdrage die deelnemers moeten betalen al een drempel voor hen.”

Het onderzoeksrapport Van stigma naar sociale stijging, waaraan De Beaufort meewerkte, is te bestellen bij de TeldersStichting.